Ιβάν Οσοκίν και η ιδέα της Επαναστροφής

Η Σοφία έχει μεταφράσει (μεταξύ άλλων) και το διήγημα του Ουσπένσκυ «Η παράξενη ζωή του Ιβάν Οσοκίν», το οποίο πραγματεύεται την ιδέα της επαναστροφής/επανεμφάνισης. Η ιδέα της επανάληψης των ζωών, η οποία δεν ταυτίζεται με τη μετενσάρκωση, έχει αναφερθεί από τον Γκουρτζίεφ και τον Ουσπένσκυ, καθώς και από τον Μουραβιέφ (αποσπάσματα θα αναρτηθούν προσεχώς).

Το παρακάτω κείμενο, είναι απόσπασμα από τον (αποκαλυπτικότατο) πρόλογο του βιβλίου «Η παράξενη ζωή του Ιβάν Οσοκίν» από τη Σοφία.

«Ο Πήτερ Ουσπένσκυ θέλησε να παρουσιάσει αδρά και παραστατικά την αγνοούμενη πραγματικότητα της επαναστροφής που παγιδεύει την πλειονότητα των ανθρώπων. Η επαναστροφή δεν είναι ταυτόσημη με την μετενσάρκωση, αφού γεννιέται κανείς ξανά από τους ίδιους γονείς, στον ίδιο τόπο, στην ίδια ιστορική περίοδο και με το ίδιο γένος όπως και στην προηγούμενη, αφού κάνει τα ίδια σφάλματα και περνάει από τις ίδιες καταστάσεις. Όπως είναι φανερό, έχουμε να κάνουμε με έναν τυφλό φαύλο κύκλο σχεδόν χωρίς διέξοδο. Το «σχεδόν», ωστόσο, δηλώνει ότι υπάρχουν ρωγμές εξόδου, αλλά ο άνθρωπος θα πρέπει να τις αναζητήσει για να τις βρει. Και για να τις αναζητήσει θα πρέπει να έχει φθάσει σε σημείο απόγνωσης μέσα στο φαύλο κύκλο που τον περιστρέφει στη δίνη του.

Η απόγνωση αυτή μπορεί να προκληθεί από κάποιο εξωτερικά δυσάρεστο γεγονός ή από την διαπίστωση ότι κάνει κανείς αθέλητα σφάλματα ή από το ότι η ζωή δεν έχει νόημα, ακόμα κι αν όλα πάνε καλά. Μια τέτοια απόγνωση οδηγεί σε αναδρομή της ζωής, σε συνόψιση των γεγονότων και των σφαλμάτων, σε οδυνηρές διαπιστώσεις για την υποτιθέμενη «ελευθερία» δράσης και σε αναζήτηση μιας εξόδου διαφυγής από την κεκτημένη ταχύτητα της μηχανικής επανάληψης των ίδιων ή παρόμοιων καταστάσεων.

Αν ο άνθρωπος νιώθει μέσα του δυο αντίθετες τάσεις, η μια να τον ειδοποιεί να μην κάνει κάτι επειδή θα οδηγηθεί σε αδιέξοδο, η άλλη, όμως να τον σπρώχνει αδυσώπητα σ’αυτό ακριβώς το αδιέξοδο, αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος ζει ανάμεσα σε δυο κόσμους, σε δυο περιοχές του είναι του. Ωστόσο, η μια έχει τη δυνατότητα να τον παρασύρει σε σφαλερή δράση και να σφυρηλατεί δεσμά γύρω του, ενώ η άλλη δεν έχει τη δύναμη να τον εμποδίσει ή να τον ωθήσει στην επίτευξη του σωστού γι’αυτόν.

Αλλά τι είναι το σφαλερό και τι το σωστό για έναν άνθρωπο;

Σ’ένα πολύ απλό, σχεδόν απλοϊκό επίπεδο, θα μπορούσε να δοθεί η απάντηση ότι, για όσους δεν νιώθουν τον κλοιό του φαύλου κύκλου, το σωστό είναι να κινούνται μέσα σ’αυτόν, να γεννιούνται και να ξαναγεννιούνται μέσα σ’αυτόν, να ζουν τις ίδιες χαρές και τις ίδιες λύπες που προσφέρει. Για όσους ασφυκτιούν μέσα στον κλοιό του και αναζητούν μια θύρα εξόδου, για όσους έχουν νύξεις και προτροπές από μιαν άλλη, αλλά ανίσχυρη περιοχή, σωστό είναι εκείνο που νιώθουν οι ίδιοι σαν σωστό αλλά ανίσχυρο. Και σφαλερό εκείνο που τους παρασύρει σε πράξεις που ξέρουν ότι είναι σφαλερές, αλλά που μια μοιραία δύναμη τους σπρώχνει να τις κάνουν.

Η κατάσταση αυτών των τελευταίων είναι σχεδόν τραγική αν ενταθεί μέσα τους η συνειδητοποίηση των δυο πραγματικοτήτων που ζουν. Λέμε «τραγική», επειδή ενώ θέλουν να ενεργήσουν από την άλλη περιοχή δηλ. σωστά, σε συμφωνία με την κρίση του βαθύτερου είναι τους, γίνονται έρμαια μιας άλλης «βούλησης» που τους χρησιμοποιεί για δικούς της σκοπούς.

Αλλά ποια είναι αυτή η δύναμη που ωθεί τον άνθρωπο σε μια τροχιά ξένη προς τον βαθύτερο εαυτό του; Και τι σκοπούς εξυπηρετεί;

Αυτό το ερώτημα είναι από τα πιο νευραλγικά που μπορεί να υποβάλλει ο άνθρωπος στον εαυτό του. Και από την απάντηση που θα δώσει εξαρτάται και το αν θα γλυτώσει κάποτε από τα σιδερένια γρανάζια της απάνθρωπης μηχανής που τον παγιδεύουν.

Δυστυχώς σ’αυτό ακριβώς το κρίσιμο σημείο, όπου ο άνθρωπος προσπαθεί να δει τι τον έμπλεξε στα γρανάζια, αυτή η ίδια η δύναμη του φαύλου κύκλου, που δεν επιθυμεί την εξέλιξη, του υποβάλλει τις δικές της απόψεις, τις οποίες ο άνθρωπος συνήθως τις υιοθετεί για δικές του, εγκαινιάζοντας έτσι έναν σφαλερό τρόπο διαφυγής, έναν τρόπο που, όπως είναι φυσικό, τον οδηγεί ακόμα βαθύτερα στο φαύλο κύκλο.»

Σοφία Άντζακα - απόσπασμα απο τον πρόλογο του βιβλίου "Η παράξενη ζωή του Ιβάν Οσοκίν".

Για το ίδιο θέμα διαβάστε την ανάρτηση : Η παράξενη ζωή του Ιβάν Οσοκίν - απόσπασμα