Κυριακή 19 Απριλίου 2015

Το εγωκεντρικό ζώο (υπάνθρωπος)




Στο παρακάτω απόσπασμα η Σοφία κάνει για πρώτη φορά λόγο για το «ζώο», μια ιδέα που συναντάμε και σε άλλα σημεία του Ιερού Γάμου. Το «ζώο» είναι ουσιαστικά ένα κομμάτι της δομής του ανθρώπου, καθαρά εγωκεντρικό. Ένα κομμάτι υπανθρώπινο. Η δομή που αναφέρει σε αυτό το απόσπασμα είναι η εξής:

Σώμα – ψυχολογικό ζώο – άνθρωπος. 
Αργότερα θα προσθέσει την «πηγή» και πολύ αργότερα τον «άγγελο» (Ιερός Γάμος 5).

Η διαπίστωσή της στην πρώϊμη αυτή φάση είναι ότι το «ζώο» έχει τα ηνία και όχι η ανθρώπινη υπόστασή μας. Επομένως το πρώτο βήμα είναι η συνειδητοποίηση αυτού που συμβαίνει. Βέβαια, η εξέλιξη από το εγωκεντρικό ζώο (υπάνθρωπο) στην ανθρώπινη υπόσταση είναι μια τεράστια διαδρομή, που ελάχιστοι θα καταφέρουν να διανύσουν…




 «Νάτο πάλι, το γνωστό ζευγάρι των αντιθέτων. Είναι εκνευριστικό το πόσο είμαι έρμαιο αυτών των τάσεων. Γιατί να μην μπορώ να βγω από τον τυραννικό κλοιό τους και να τις δω αποταυτισμένη απ’αυτές; Αποταυτισμένη; Τι εννοώ άραγε μ’αυτό;

Απόμεινε σαστισμένη. Είχε αφαιρεθεί εντελώς. Το επίμονο κορνάρισμα ενός αυτοκινήτου, την ξάφνιασε. Λίγο ακόμα και θα την είχε χτυπήσει.

Συνέχισε το δρόμο της ενώ συλλογιζόταν. «Γιατί, στο κάτω κάτω να ενοχλούμαι από ένα νόμο τόσο γενικό, που διέπει όλους τους ανθρώπους και τα ζώα;» Σταμάτησε. «Είπα και τα ζώα; Ναι, αλλά εδώ υπάρχει ένας κόμπος. Τα ζώα δεν εκμεταλλεύονται «ψυχολογικά» τα άλλα ζώα για την ψυχολογική επιβίωσή τους. Πεινούν, τρώνε. Θέλουν να κάνουν έρωτα, κάνουν. Όταν πεινούν κατασπαράζουν ένα άλλο ζώο, όταν θέλουν να κάνουν έρωτα παλεύουν με έναν αντίπαλο και κερδίζουν τη θηλυκιά. Φοβούνται τα δυνατότερα ζώα και προστατεύονται από αυτά με ένα αμυντικό σύστημα. Έτσι, εξασφαλίζουν την επιβίωσή τους. Ο άνθρωπος όμως, που έχει εξασφαλίσει τη σωματική επιβίωσή του και δεν κινδυνεύει πια από τα θηρία, γιατί έχει διατηρήσει αυτό τον μηχανισμό στην ψυχολογική περιοχή; Γιατί μεταβάλλει τον συνάνθρωπό του σε θύμα ή βορά για να χορτάσει τις ψυχολογικές του ανάγκες; Αυτό μου είναι μυστήριο. Άσε που το βρίσκω εντελώς περιττό και άχρηστο από πάνω. Λες και μέσα στο σώμα του ο άνθρωπος κρύβει ακόμα ένα ζώο της ζούγκλας. Κι αυτός ο νόμος της ζούγκλας επιδιώκει αμείλικτα τους στόχους του μέσα από τον άνθρωπο. Να, λοιπόν, τι δεν μπορεί να ανεχθεί πια το επαναστατημένο τμήμα μου.  Λες κι αυτό δεν ανήκει σε αυτό τον κόσμο. Και ασφαλώς δεν ανήκει, αφού νιώθει άσχημα που κάτι άλλο μέσα μου εκμεταλλεύεται τον Ο. για να χορτάσει την ψυχολογική του πείνα.

Ένα ζώο μέσα μου φωνάζει: Πεινάω και θα σε σπαράξω για να κορέσω την έλλειψή μου. Ή φοβάμαι ότι εσύ θα με κάνεις λεία σου για να κορέσεις τη δική σου πείνα, γι αυτό αμύνομαι ενάντια στην απειλή σου ή αντεπιτίθεμαι. Μέσα μου έχει επιβιώσει αταβιστικά ένα ζώο, που δεν με αφήνει να γίνω άνθρωπος. Θεέ μου τι αποκαλύψεις είναι αυτες; Πέρα για πέρα συντριπτικές. Δεν τις αντέχω.

Δεν μπορώ να συνεχίσω να ζω έτσι,  να αφήνω το εσωτερικό ζώο να κατασπαράζει τα θύματά του. Αλλά τι να κάνω για να το εξημερώσω; Και υπάρχει κανένας δαμαστής μέσα μου για να το χαλιναγωγήσει; Για σκέψου σε τι ψυχολογική ζούγκλα ζούμε οι άνθρωποι. Και επιμένουμε να αποκαλούμαστε άνθρωποι, μόνο και μόνο επειδή τα σώματά μας είναι ανθρώπινα. Θεέ μου τι φρίκη! Μήπως όμως, δεν λεγόμαστε μόνο γι αυτό άνθρωποι; Μήπως υπάρχει μέσα μας και κάτι άλλο, που να μην είναι ζώο; 

Υποπτεύομαι ότι αυτό το κάτι άλλο είναι εκείνο που επαναστάτησε και που νιώθει φρίκη, εκείνο που θέλει να ελευθερωθεί από τα δεσμά του ζώου, να υποτάξει το ζώο και να ζήσει σαν άνθρωπος, δηλαδή χωρίς να χρησιμοποιεί τους άλλους για δικό του χορτασμό. Τώρα μου έρχονται στο νου τα όσα σκόρπια και ασαφή έχω ακούσει για την ανιδιοτελή αγάπη. Αλήθεια, μήπως ο Ο. εννοούσε κάτι τέτοιο τότε που έλεγε ότι εγώ δεν μπορούσα να αγαπήσω επειδή ζητούσα εγγυήσεις, ενώ η αγάπη η είναι ή δεν είναι από την αρχή; Νιώθω σαν αχτίνα από φως να έπεσε στο σκοτάδι μου. Υποπτεύομαι ότι ο Ο. ζει τον άνθρωπο μέσα του, ότι έχει ξεπεράσει το στάδιο του ζώου. Άρα, λοιπόν, αυτό  θα πρέπει να είναι η εσωτερική εξέλιξη. Εξέλιξη από το εσωτερικό ζώο, από το νόμο της ζούγκλας, προς την καθαρά ανθρώπινη περιοχή.

Θεέ μου, τι ανακούφιση που νιώθω τώρα! Και πόσο αλλιώτικα βλέπω τον Ο!  Θαρρώ πως αρχίζω κιόλας να τον αγαπώ όχι πια από την περιοχή του ζώου μέσα μου, αλλά από την αδύναμη ακόμα και μη – αναπτυγμένη ανθρώπινη υπόστασή μου!»

(…)

«Αναρωτιέμαι πως είναι δυνατό να πάρει τα χαλινάρια το ανθρώπινο στοιχείο. Πώς να είναι αυτό το πάνω. Είπα χαλινάρια. Από την άλλη, μίλησα για ζώο. Χαλινάρια και ζώο. Αυτός που κρατάει τα χαλινάρια δεν είναι, βέβαια, το ζώο, αλλά κάποιος που κυριαρχεί και κατευθύνει το ζώο από μια υψηλότερη θέση. Το ζώο το έχει κάτωθέ του. Ε, λοιπόν, αυτό είναι! Μέχρι τώρα το ζώο με είχε εκείνο κάτωθέ του και με ποδοπατούσε. Έκανε ό,τι εκείνο ήθελε. Και γω νόμιζα ότι τα καμώματά του ήταν ανθρώπινα και ότι αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό, αφού είναι καθολικό φαινόμενο. Σε τι σκοτάδι βρισκόμουνα! Τώρα, όμως, αγανακτισμένη από τα λακτίσματά του, σηκώθηκα και ένιωσα την ανάγκη να το πιάσω από τα γκέμια και να το χαλιναγωγήσω. Να είμαι εγώ αποπάνω κι όχι αυτό. Αρκετά με δυνάστευσε. Τώρα ξύπνησα. Ήρθε η ώρα να πάρω τη θέση που μου ανήκει. Από εδώ και πέρα, θα το κατευθύνω εγώ και όχι αυτό εμένα. Επιτέλους, έβαλα τα πράγματα σε κάποια τάξη. Και ποια είναι αυτή η τάξη;

Σώμα – ψυχολογικό ζώο – άνθρωπος.

Με τη διευκρίνιση ότι έτσι όπως είμαι τώρα, έτσι όπως είναι οι άνθρωποι, γενικά, ο «άνθρωπος» δεν φαίνεται πουθενά. Υπάρχει μόνο το σώμα και το ψυχολογικό ζώο που νομίζει κανείς ό,τι είναι άνθρωπος. Τι φρικτό λάθος, αλήθεια! Το ζώο να περνάει για άνθρωπος! Γι αυτό κανείς δεν σκέπτεται να εξελιχθεί, να αναπτυχθεί πέρα από το ζώο, αφού το πιστεύει για άνθρωπο. Είπα κανείς, αλλά δεν έχω δίκιο, αφού υπάρχουν μερικοί που νιώθουν την ανάγκη για εξέλιξη, έστω κι αν δεν καταλαβαίνουν τι σημαίνει αυτή η εξέλιξη ή τι είναι αυτό που χρειάζεται εξέλιξη μέσα τους. Είπα ότι η καινούρια αναγκαιότητα είναι να πάρω εγώ τα ηνία. Εγώ. Τι σημαίνει εγώ; Έτσι όπως το έθεσα το εγώ δεν είναι άλλο από το ανθρώπινο στοιχείο.  Γιατί, όμως, λέμε νιώθω ανάγκη για αγάπη, για γέμισμα κλπ; Γιατί μιλάμε δηλαδή στο πρώτο πρόσωπο; Μα το είπα κιόλας Είναι επειδή περνάμε το ζώο για άνθρωπο.

Τώρα, όμως, που άρχισα να ξυπνάω, θα πρέπει να λέω: Νιώθω την ανάγκη του ζώου μου για αγάπη ή για οτιδήποτε. Δεν θα πρέπει να μπερδεύω τις δικές του ανάγκες της ζούγκλας με τις δικές μου ανάγκες. Ό,τι είναι ανάγκη για εκείνο, μπορεί να μην είναι καθόλου ανάγκη για μένα. Έτσι, το ζώο γίνεται «εκείνο» και εγώ γίνομαι εγώ. Ένα εγώ που νιώθει, βέβαια, τις παρορμήσεις του ζώου του, αλλά ξέρει να τις ξεχωρίζει από τον εαυτό του. Το ζώο μου έχει, λοιπόν, συναίσθημα, έχει σκέψη, έχει διαίσθηση, ίσως να διαθέτει και έκτη αίσθηση, όπως όλα τα ζώα. Αλλά όλες του οι λειτουργίες στρέφονται γύρω από την αυτοσυντήρηση και επιβίωσή του, γύρω από τις επιθυμίες και τους φόβους του.

Άραγε, ο «άνθρωπος» δεν έχει λειτουργίες; Είναι δυνατό; Θα πρέπει να έχει. Παράδειγμα ο Ο. που, απ’ότι φαίνεται, μπορεί και αγαπά από ανθρώπινο ύψος. Τώρα, το θέμα είναι πώς να κρατιέμαι συνεχώς επάνω από το ζώο και να παρακολουθώ τα καμώματά του, χωρίς να το αφήνω να με ρίχνει κάτω και να με ποδοπατά, σφετεριζόμενο τη θέση μου, τη θέση του ανθρώπου. Με ποιο τρόπο; Νομίζω ότι μια καλή αρχή είναι αυτή που εγκαινίασα, παρακολουθώντας πως την μια τάση την διαδέχεται η αντίθετή της και πίσω πάλι από την αρχή. Αν τα καταφέρω να στέκομαι απ’ έξω και να παρακολουθώ πως το ζώο μου καλπάζει από την επιθυμία στον φόβο, τότε ίσως το εξημερώσω. Εκείνο που θέλω, βασικά είναι να μην διέπομαι από την επιθυμία – φόβο. Θέλω να ζω ελεύθερη από αυτή τη δεσμευτική κίνηση. Θέλω να λυτρωθώ από το ζώο. Θα τα καταφέρω όμως; Αυτό μόνο το μέλλον θα το δείξει.»


Τις επόμενες μέρες ένιωθε πολύ ξαλαφρωμένη. Κάτι είχε τακτοποιηθεί μέσα της κι ένιωθε σαν να είχε ξυπνήσει από βαθιά νάρκη. Η ζωτικότητά της είχε αυξηθεί. Σκέφτηκε να κάνει ένα πεντάλεπτο πείραμα, για να δει αν θα μπορούσε το εγώ, το ανθρώπινο στοιχείο, να παρακολουθήσει αντικειμενικά, επιστημονικά, τις σκέψεις, τις επιθυμίες, τους φόβους και τις επιδιώξεις του ζώου μέσα της. Η παρακολούθηση ήταν τέλεια. Μόνο που το ζώο είχε κρυφτεί και δεν υπήρχε τίποτα στην οθόνη για να το παρακολουθήσει το εγώ. Κι όμως αυτά τα πέντε λεπτά δυνάμωσαν πολύ τη θέση του εγώ το ανύψωσαν αρκετά από το επίπεδο του ζώου. Υπήρχε μια διάχυτη αίσθηση ανάλαφρης χαράς και ελευθερίας. Σαν να είχε λυτρωθεί από το ζώο. Την άλλη μέρα, ξανάκανε το ίδιο πείραμα, αλλά για 20 λεπτά. Και την παράλλη για 40 ολόκληρα λεπτά. Η αίσθηση της χαράς, της ελευθερίας και της ανάτασης αυξήθηκε σημαντικά. «Αντίο ζώο,» φώναξε η Θ. χαρούμενη. Δεν ήξερε ότι σύντομα θα απογοητευόταν.»


Ιερός Γάμος  3







Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου