Η εξάρτηση της «ευτυχίας» από εξωτερικούς παράγοντες

Πρόκειται για ένα απόσπασμα από την πρώϊμη εποχή της εσωτερικής αναζήτησης της Σοφίας. Μάλιστα η ίδια έχει χαρακτηρίσει αυτή την φάση ως «Κύκλος Διανόηση». Η εργασία έγκειται αρχικά στη συνειδητοποίηση των κρυφών ή φανερών ιδεών για τον εαυτό μας και της ταύτισής μας με αυτές. Έπειτα η συνειδητοποίηση της φύσης της επιθυμίας, η ανάγκη για ευτυχία. Αναζητούμε την ευτυχία στον εξωτερικό κόσμο, είμαστε εξαρτημένοι από τους εξωτερικούς παράγοντες για να νιώθουμε ευτυχισμένοι. Οι ιδέες μας για την ευτυχία ποικίλουν. Άλλοι την τοποθετούν στην αγάπη, άλλοι στο χρήμα, στην επιτυχία, στη δόξα, στη δύναμη, στην απόκτηση γνώσεων, στην ηδονή κτλ. 

Είναι μεγάλο βήμα το να αντιληφθούμε ότι η αίσθηση του κενού, της ανεπάρκειας, της δυστυχίας, γεννάει την επιθυμία για γέμισμα και πλήρωση, που όμως μετατρέπεται σε ένα «γάτζωμα» και μια εξάρτηση από το υποτιθέμενο αντικείμενο της επιθυμίας. Η αίσθηση αυτή είναι προϊόν του εγωκεντρισμού, επομένως της μη – συνειδητής κατάστασης και ζωής. 

Η πραγματική ευτυχία βρίσκεται στην εσωτερική πληρότητα και δεν εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες. 

Η παρατήρηση αυτής της διαδικασίας, η συνεχής μας επίγνωση στις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, είναι το μόνο εργαλείο που διαθέτουμε, προκειμένου να αποταυτιστούμε. Όμως η απελευθέρωση από το δίπολο ευτυχία – δυστυχία δεν είναι κάτι που γίνεται γρήγορα, εύκολα και χωρίς κόπο. Αντιθέτως. Άραγε έχουμε πράγματι το σθένος και την υπομονή να το κάνουμε; 

«Έχω μια κρυφή ή και φανερή ιδέα για τον εαυτό μου, ταυτίζομαι χωρίς να το καταλάβω μ’αυτήν και ενεργώ επάνω σ’αυτή τη βάση, πότε πιστεύοντας πως είμαι ανώτερη από άλλους και πότε κατώτερη, ανάλογα με την ιδέα. Ανακάλυψα όμως, ότι αυτό είναι μια πηγή δυστυχίας γιατί τα γεγονότα – η αντικειμενική πραγματικότητα – μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική από την ανεξέλεγκτη ιδέα που ταυτίζομαι μαζί της και έτσι, ταυτισμένη μ’αυτήν, «σχετίζομαι» με τους ανθρώπους και δρω στη ζωή.

Τι με κάνει όμως να κολλάω σε μιαν ιδέα και να είμαι κλειστή και τυφλή στα γεγονότα; Θέλω να δω βαθιά αυτόν τον μηχανισμό του νου γιατί δεν το ανέχομαι πια να είμαι θύμα πότε της μιας και πότε της άλλης κρυφής ή φανερής ιδέας. Τι κρύβεται, λοιπόν, πίσω από την ιδέα που έχω για τον εαυτό μου; Ποια δύναμη τη γεννά; Νομίζω πως μπορώ αδίσταχτα να πω πως η κινητήριος δύναμη είναι η επιθυμία, κι αυτή κατά κανόνα ανεξέλεγκτη και πρωτόγονη, που ποτέ μου δεν σκέφτηκα να την αμφισβητήσω, γιατί την παίρνω σαν κάτι το φυσικό. Αλλά πρέπει να το χωνέψω ότι αν θέλω να αναδυθώ από τη δυστυχία μου, από το άγχος και τη μαυρίλα μου, αν θέλω να ζήσω σαν άνθρωπος κι όχι σαν αυτόματο που το κάνουν ό,τι θέλουν οι διάφορες ανεξέλεγκτες ιδέες και επιθυμίες, θα πρέπει να τις ελέγχω, να τις ρωτώ από πού προέρχονται και τι θέλουν, τι επιδιώκουν. 

Ποιος είναι λοιπόν ο στόχος της επιθυμίας; Επιθυμία σημαίνει να θέλω να πετύχω κάτι. Αν δεν ήθελα να πετύχω κάτι – πράγμα που γεννά μιαν ιδέα – δεν θα έκανα σύγκριση ανάμεσα σε αυτή την ιδέα και το γεγονός. Για να δω όμως, ποια κρυφή ιδέα, γεννημένη από ποια κρυφή επιθυμία, με έχει βυθίσει στην παρούσα δυστυχία μου; Ερωτική απογοήτευση ήταν το γεγονός. Και η ιδέα που μαζί της ταυτίστηκα, χωρίς να το πάρω είδηση, ήταν αρχικά, μια υποτίμηση για εκείνο που είμαι. Μετά, ταυτίστηκα με την ιδέα της υπερτίμησης του εαυτού μου και, κάνοντας σύγκριση με το «πρόσωπο», το βρήκα κατώτερό μου και ανάξιο λόγου. Αυτή η ανακάλυψη, όμως, δεν με ησύχασε. Γιατί διέκρινα ένα βαθύτερο αίτημα μέσα μου που γεννά πότε τη μια και πότε την άλλη ιδέα που μαζί της ταυτίζομαι.

Το βαθύτερο αυτό αίτημα είναι η ανάγκη για ευτυχία. Αυτή η ανάγκη γεννά του κόσμου τις ιδέες, ωθώντας μας έτσι στην επιδίωξη της ευτυχίας στον εξωτερικό κόσμο. Αλλά για στάσου. Τι θα πει ευτυχία που γι’αυτήν υποτίθεται πως αγωνίζομαι; Πως γεννήθηκε μέσα μου αυτή η ανεξέλεγκτη ιδέα για την ευτυχία; Γιατί την τοποθέτησα στην αγάπη ενός άνδρα; Γιατί; Άλλοι άνθρωποι την τοποθετούν αλλού. Στο χρήμα, στην επιτυχία, στη δόξα, στη δόξα, στη δύναμη, στην απόκτηση γνώσεων, στο κυνήγι της ηδονής και άλλα. Αλλά το θέμα δεν είναι να αλλάξω απλώς τοποθέτηση και να πηδήξω από την αγάπη στο χρήμα, στη δόξα, στις γνώσεις, στις ηδονές. Όλες αυτές οι τοποθετήσεις της «ευτυχίας» μπορούν κάλλιστα να είναι ανεξέλεγκτες και σίγουρα οδηγούν σε σύγκρουση και απογοήτευση. Πρέπει να βρω το νευραλγικό σημείο κάτω απ’αυτή την μπερδεμένη επιφάνεια.

Γιατί αναζητώ την ευτυχία και όχι ποιος είναι ο στόχος της ευτυχίας. Ο στόχος μπορεί να αλλάζει, μπορεί και όχι. Αλλά γιατί αναζητώ την ευτυχία; Αν ήμουν ευτυχισμένη και πλήρης, θα τη ζητούσα; Αμφιβάλλω. Γι’αυτό είμαι δυστυχισμένη. Δυστυχισμένη όχι γιατί δεν μπορώ να γίνω ευτυχισμένη με την αγάπη ενός άνδρα, ή με έναν από τους άλλους στόχους της ευτυχίας, αλλά βασικά, οργανικά, θα έλεγα, δυστυχισμένη. Κι αν κρίνω απ’ ό,τι βλέπω στους άλλους ανθρώπους γύρω μου, όλοι μας είμαστε βασικά δυστυχισμένοι και γι’αυτό κυνηγάμε την ευτυχία με διάφορους τρόπους. Γι’αυτό το φαινόμενο δεν είναι ατομικό, δικό μου, αλλά έμφυτο στην ανθρώπινη φύση. 

Αυτό όμως δεν μπορεί να σταματήσει την έρευνά μου. Η ανθρώπινη φύση είναι κάτι που μπορεί να μελετηθεί και θα την μελετήσω καθώς αναβλύζει από μέσα μου. Έτσι, γνωρίζοντας τον εαυτό μου, θα γνωρίσω τους άλλους, θα γνωρίσω την ανθρώπινη φύση γενικά. 

Αλλά ας επανέλθω στο φλέγον ζήτημα. Υπάρχει στον άνθρωπο γενικά και μέσα μου ειδικά, μια άβυσσος δυστυχίας που προσπαθώ να μη βλέπω. Τη νιώθω, όμως, και αυτή με σπρώχνει στην αναζήτηση του αντιθέτου της, που ονομάζω, καλά ή άσχημα, ευτυχία. Όμως, το κυνήγι της ευτυχίας μου έφερε αυτό το φοβερό μπέρδεμα. Ας ανακεφαλαιώσω τώρα την αλυσίδα που οδηγεί από τη βασική αίσθηση της δυστυχίας σε μεγαλύτερη δυστυχία, χάρη στο κυνήγι της ευτυχίας. 

1) Βασική δυστυχία.

2) Πόθος για το αντίθετό της, την ευτυχία (επιθυμία).

3)Διάφορες ιδέες για την επίτευξη της ευτυχίας (έρωτας, σεξ, πλούτη, γνώσεις, δόξα κλπ).

4)Σύγκρουση με εξωτερικά πρόσωπα ή συνθήκες που μας αρνούνται την εκπλήρωση της ευτυχίας μας.

5) Απογοήτευση, άγχος, θλίψη και τα παρόμοια.

Σ’αυτό το σημείο δυο πράγματα μπορούν να συμβούν. Ή μένει κανείς μόνιμα σ’αυτή την κατάθλιψη και αυτοκαταστρέφεται ή κάνει συνεχείς προσπάθειες για το κυνήγι της ευτυχίας, ελπίζοντας ότι κάποτε θα την πιάσει. Τώρα, όμως, που είδα καθαρά τι κρύβεται κάτω απ’αυτό το κυνήγι και πόσο εξαρτάμε την «ευτυχία» μας από εξωτερικούς παράγοντες, που όταν φύγουν από την ζωή μας, μας αφήνουν ακάλυπτους και αντιμέτωπους με την βασική μας δυστυχία, τώρα που το χώνεψα καλά αυτό, δεν μπορώ να κάνω πια πως πιστεύω σ’αυτό το κυνήγι. Είναι ψεύτικο, δεν οδηγεί πουθενά. Από κάτω υποβόσκει η δυστυχία. 

Το ερώτημα που γεννάται τώρα είναι κατά πόσο μπορώ να ερευνήσω αυτή τη βασική δυστυχία της ανθρώπινης φύσης και να μην κάνω καμιά προσπάθεια να την σκεπάσω με ο,τιδήποτε. Αν δεν το κάνω αυτό, δεν λογίζομαι άνθρωπος. Τι θα πάθω αν μείνω μέσα σ’αυτή τη δυστυχία και νιώσω τον παλμό και τη φύση της; Θα πεθάνω; Δεν φαντάζομαι. Ας την ερευνήσω λοιπόν κι ας δω μήπως δεν είναι πρωτογενής αλλά δευτερογενής.

Πως είναι δυνατό να την ερευνήσω, αν διαρκώς ξεφεύγω απ’αυτήν με το κυνήγι της ευτυχίας; Αλλά για να γίνει αυτό, για να γίνει σωστή έρευνα, δεν πρέπει να αφήσω καμιά ιδέα ή επιθυμία να ταυτιστεί μαζί μου και να μου υπαγορεύσει ο,τιδήποτε για ο,τιδήποτε. Πρέπει αμέσως να συλλαμβάνω όλες τις ιδέες που θα μου γεννήσουν φόβο, ηττοπάθεια, υπερηφάνεια για το άτομό μου, ψευδείς ελπίδες και όλα τα παρόμοια. Θέλω να δω καθαρά τα γεγονότα και όχι το τι μου λένε οι ιδέες και οι επιθυμίες για τα γεγονότα. Αυτές δεν κάνουν άλλο παρά να κρύβουν το πρόσωπο της πραγματικότητας. Τα πράγματα είναι ξεκαθαρισμένα τώρα. Είναι καταπληκτικό το πόσο τυφλά ακολουθώ την αλυσίδα των σκέψεων και επιθυμιών μου χωρίς να ξεκολλάω – δηλαδή να αποταυτίζομαι απ’αυτές και να τις ελέγχω, να τις ρωτώ για την προέλευσή τους και για το στόχο τους.

Απο τον εγωκεντρισμό στην καθαρή συνειδητότητα