Το περιβάλλον είναι ένας αστάθμητος παράγοντας

Η Σοφία έχει δώσει έμφαση σε πολλά σημεία του έργου της στον πόλο «δυσαρέσκεια» προς το ειδέναι, (την εξωστρεφή ροπή, τη γνώση που απορρέει από την φαινομενικότητα). Η δυσαρέσκεια αναγκάζει τον άνθρωπο να ερευνήσει την πηγή και την αιτία της, καθώς έχει απογοητευτεί από την φευγαλέα και ασταθή κατάσταση της εξωτερικής ζωής. Σε πρώτο επίπεδο συνειδητοποιεί ότι εξαρτάται από το περιβάλλον για την εκπλήρωση των επιθυμιών του. Σε δεύτερο επίπεδο ότι το περιβάλλον είναι ένας αστάθμητος παράγοντας. Σε τρίτο επίπεδο ότι η ανθρώπινη δομή είναι τραγική, με την έννοια ότι καθορίζεται από εξωτερικές επιδράσεις. Όμως, αυτός ακριβώς ο πόλος της δυσαρέσκειας, είναι και το στοιχείο που θα τον κάνει να αναζητήσει την ευτυχία στο εσωτερικό του.

Να σημειώσουμε όμως ότι η Σοφία πίστευε πως η ολοκλήρωση και η ανάπτυξη της Συνειδητότητας δεν είναι για όλους τους ανθρώπους. Αυτή τη θέση της την έχει αναλύσει με πολύ καλή επιχειρηματολογία. Σχετικά μπορεί κανείς να διαβάσει στα αποσπάσματα για τους μονούς και διπλούς ανθρώπους, τον φωτεινό πυρήνα και τους γενέθλιους τόπους, που θα αναρτηθούν προσεχώς. 

«Ας δεχτούμε ότι η φαινομενική αιτία του άγχους και της ανασφάλειας οφείλεται στο γεγονός μιας ερωτικής απογοήτευσης ή στο ότι δεν αρέσει κανείς στο άλλο φύλο ή στο ότι δεν βρίσκει αναγνώριση από το περιβάλλον. 

Τα γεγονότα είναι πραγματικά. Κανείς δεν το αμφισβητεί. Και το ειδέναι αποδίδει το άγχος σ’αυτά. Αλλά το συν-ειδέναι διακρίνει αμέσως ότι η αιτία του κακού βρίσκεται στην εξάρτηση του ατόμου από τους άλλους (από το περιβάλλον) για την εκπλήρωση των επιθυμιών του. Οι επιθυμίες βρίσκονται μέσα του και γίνονται αισθητές σαν έλλειψη. Η εκπλήρωση βρίσκεται έξω του και εξαρτάται από το περιβάλλον. 

Αυτή είναι η πρώτη διαπίστωση του συν-ειδέναι. Η δεύτερη είναι πιο νευραλγική. Το περιβάλλον είναι ένας αστάθμητος παράγων, που κανείς δεν μπορεί να τον υποχρεώσει να εκπληρώσει τις ατομικές του επιθυμίες ή να καλύψει τις δικές του ανάγκες. Είναι αδύνατο να εκβιάσει το περιβάλλον, να το αναγκάσει να τον υπηρετήσει. 

Η Τρίτη διαπίστωση κερδίζει σε βάθος επειδή ανακαλύπτει μια τραγική ποιότητα στη δομή του ανθρώπου. Γιατί, ποιος θα αρνηθεί ότι δεν είναι τραγικό να είναι κανείς φτιαγμένος έτσι ώστε να εξαρτά την εκπλήρωση των επιθυμιών του από ένα αδιάφορο περιβάλλον, που δεν γνοιάζεται για τη δική του ευτυχία;

Στη συνέχεια, δεν βρίσκει νόημα σ’αυτό το παιχνίδι της παρουσίας του αιτήματος της ευτυχίας μέσα στον άνθρωπο και της εξάρτησης, για την εκπλήρωσή της, από αστάθμητους εξωτερικούς παράγοντες. Οπότε, αν δεν βρει νόημα σ’αυτό το παιχνίδι, το διαγράφει σαν απατηλό. Μ’άλλα λόγια, βλέπει ότι μια επιθυμία που εξαρτάται από το περιβάλλον για την εκπλήρωσή της δεν μπορεί να είναι πραγματική επιθυμία. Και ότι ευτυχία που εξαρτάται από τέτοιες επιθυμίες, δεν μπορεί να είναι πραγματική ευτυχία. Αν η φορά της ευτυχίας είναι εξωστρεφής, απαιτώντας την εκπλήρωσή της απ’έξω, είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει, αργά ή γρήγορα, τη δυστυχία, αφού δεν ελέγχει την εξωτερική πραγματικότητα. 

Τι γίνεται τώρα, αν το αίτημα για ευτυχία αλλάξει τη φορά του, χάρη στο συν-ειδέναι και στραφεί προς τα μέσα, προς το εσωτερικό του ανθρώπου;»

Δεσμοτροπια